काठमाडौं । लकडाउनका कारण बन्द रहेका उद्योग अहिले आंशिक रुपमा सञ्चालनमा आउन थालेका छन् । बालाजु र ललितपुरको पाटन औद्योगिक क्षेत्रभित्र रहेका अधिकांश उद्योग आंशिक रुपमा सञ्चालनमा आएका छन् । सबै कामदार उपस्थित हुन नसक्ने र कच्चा पदार्थको अभाव भएका कारण अझैपनि उद्योग सञ्चालन गर्न समस्या रहेको उद्योगीले बताएका छन् ।
लकडाउनका कारण सबै उद्योग बन्द हुँदा अर्थतन्त्रमा असर परेको भन्दै सरकारले गत वैशाख २८ गतेदेखि ४२ प्रकारका उद्योगले एक तिहाई श्रमिक राखेर सञ्चालन गर्न सक्ने निर्णय गरेको थियो । त्यससँगै सरकारले श्रमिक तथा कर्मचारीको आवागमनलाई सहज बनाउन उपत्यका भित्र टाइमकार्ड समेत लागू ग¥यो । तरपनि टाढाबाट आउनु पर्ने र उपत्यका बाहिर रहेका श्रमिकहरु उपस्थित नहुँदा उद्योग पूर्ण सञ्चालनमा आउन सकेका छैनन् । यस्तै उद्योग सञ्चालनका लागि कच्चा पदार्थको अभाव, उत्पादित वस्तुको वितरण एवं ढुवानीमा समस्या आउने गरेको उद्योगीले बताएका छन् । तरपनि उपत्यकाको बालाजु औद्योगिक क्षेत्रमा ८१ र पाटन औद्योगिक क्षेत्रमा ९५ उद्योग सञ्चालनमा आएका छन् । उद्योग सञ्चालन गरिएपनि कर्मचारीहरु आउन नसक्दा पूर्ण रुपमा सञ्चालन गर्न नसकिएको बालाजु औद्योगिक क्षेत्रमा रहेको पोलिथिन एण्ड प्लाष्टिक उद्योग प्रालिका प्रबन्ध निर्देशक प्रमोद घिमिरेले बताउनुभयो । उहाँले लकडाउनमा काम नभएपछि आफ्नो घर गएका श्रमिकहरु आउन नसकेको बताउनुभयो ।
विस्कुट उत्पादन गर्ने कम्पनी नेबिको प्राइभेट लिमिटेडका महाप्रबन्धक केशब भट्टराइले लकडाउन सुरु भएको एक महिनापछि नै आंशिक रुपमा उद्योग सञ्चालन गरिएको बताउनुभयो । उहाँले उद्योगको नजिक रहेका श्रमिकलाई बोलाई काम शुरु गरिएको बताउनुभयो । अहिले पनि सबै श्रमिक काममा फर्कन नसक्दा पूर्ण रुपमा उद्योग सञ्चालन गर्न नसकिएको भट्टराईले बताउनुभयो । उहाँले दैनिक रुपमा श्रमिकको स्वास्थ्य परीक्षण गरी काममा लगाइएको बताउनुभयो ।
निजी क्षेत्रका उद्योग पूर्ण रुपमा सञ्चालनमा आउन नसके पनि सरकारी लगानीको दुग्ध विकास संस्थानको ‘काठमाडौं दुग्ध वितरण आयोजना’ भने पूर्ण रुपमा सञ्चालनमा आएको छ । आयोजना प्रमुख तिर्थकुमार महर्जनले लकडाउनमा पनि दुध उत्पादनमा कुनै कमि नआएको बताउनुभएको छ । उद्योगमा काम गर्ने प्राविधिक जनशक्तिको अभाव हुन नदिएको र प्रशासनिक क्षेत्रमा पालैपालो गरी कर्मचारीहरु आउने व्यवस्था मिलाइएको उहाँले बताउनुभयो । अहिले पनि दैनिक ७५ देखि ७६ हजार प्याकेट दुध उत्पादन भइराखेको प्रबन्धक महर्जनले बताउनुभयो ।
बालाजु औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडका कायम मुकायम क्षेत्र व्यवस्थापक भोजराज विनाडीले औद्योगिक क्षेत्र भित्र सञ्चालनमा रहेका उद्योगको नियमित अनुगमन गर्ने गरिएको बताउनुभयो । उहाँले औद्योगिक क्षेत्रभित्र सञ्चालित उद्योगमा कोरोना भाइरस संक्रमणको सावधानी अपनाइएको बताउनुभयो । उहाँले अहिले सम्म ८१ वटा उद्योगहरु आंशिक रुपमा सञ्चालन गरिएको बताउनुभयो । अहिले उद्योगमा सबै श्रमिक आउन सक्ने अवस्था पनि नरहेको र कच्चा पदार्थको समेत अभाव भएकाले पूर्ण रुपमा सञ्चालन गर्न समस्या रहेको बताउनुभयो । उद्योगमा उत्पादन भएका वस्तुको वितरण तथा ढुवानीका लागि टाइम कार्डका कारण समस्या भएको उहाँले बताउनुभयो ।
पाटन औद्योगिक क्षेत्रमा सञ्चालनमा रहेका केही उद्योगले भने श्रमिकलाई उद्योगमै बस्ने व्यवस्था मिलाई उद्योग सञ्चालन गरेको पाइएको छ । पूर्ण वुड कभरिङ इन्ड्रस्टिजका सञ्चालक किरण स्थापितले श्रमिकहरुलाई उद्योग मै खाने र बस्ने व्यवस्था मिलाएर आंशिक रुपमा उद्योग सञ्चालन गरिएको बताउनुभयो । सबै श्रमिक उद्योगसम्म आउन कठिन भएकाले उद्योगलाई पूर्ण रुपमा सञ्चालन गर्न नसकिएको उहाँले बताउनुभयो ।
पाटन औद्योगिक क्षेत्रका प्रशासनिक अधिकृत प्रदीप पराजुलीले लकडाउन कायम हुँदा पनि पाटन औद्योगिक क्षेत्र भित्र सात वटा उद्योगहरु सञ्चालनमा आइरहेको बताउनु भयो । उहाँले सरकारले उद्योग सञ्चालन गर्न दिने भनेपछि आइतबारदेखि करिब ९५ उद्योग आंशिक रुपमा सञ्चालनमा आएको बताउनुभयो । उहाँले सबै उद्योगलाई कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिमलाई ध्यान दिई सामाजिक दूरी कायम राख्ने र स्वास्थ्य सावधानिका उपाय अपनाएर काम गर्न आग्रह गरिएको र त्यही अनुसार नै उद्योग सञ्चालन भइराखेको बताउनुभयो ।
सरकारले एक तिहाई कर्मचारी राखेर उद्योग सञ्चालन गर्न भने पनि अझै केही उद्योग सञ्चालनमा आउन भने सकेका छैनन् । बालाजु औद्योगिक क्षेत्रमा भित्र १ सय ३१ उद्योग छन । पाटन औद्योगिक क्षेत्रमा १ सय २१ उद्योग छन् ।
