काठमाडौं । लकडाउन खुले पनि कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिम कायमै रहेकाले सर्वसाधारणलाई अत्यावश्यक कामबाहेक बाहिर ननिस्कन विज्ञले सुझाएका छन् । छिमेकीमुलुक भारतमा समुदायस्तरमा संक्रमण फैलिएको र नेपालमा पनि लकडाउन खुलेकाले संक्रमणको जोखिम कायमै रहेको भन्दै विज्ञले सर्वसाधरणलाई घर बाहिर ननिस्कन आग्रह गरेका हुन् ।
स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा समिरकुमार अधिकारीले लकडाउन खुलेसँगै संक्रमणको जोखिम बढ्काले सतर्कता अपनाउन आग्रह गर्नुभयो । ‘संक्रमणको जोखिम कायमै रहेकाले अत्यावश्यक काम नभइकन अझै पनि कोही पनि बाहिर हुँदैन’, उहाँले भन्नुभयो, ‘निस्कन परे कोरोनाका लागि तयार पारिएका स्वास्थ्यका मापदण्ड अपनाएर मात्र निस्कनुपर्छ ।’
उहाँले घर बाहिर निस्कदा मास्क, स्यानिटाइजर र सामाजिक दूरी कामय राख्नुपर्ने बताउनुभयो । सरकारले कोरोना भाइरस संक्रमणको कारणले गरेको लकडाउन साउन ७ गतेदेखि अन्त्य गरेको हो । बन्दाबन्दीको अन्त्यसँगै उपत्यकामा सवारी साधन सञ्चालन हुन थालेर मानिसको भीडभाड हुन थालेको छ ।
यसैगरी बाहिर निस्कँदा हातले केही वस्तु छोए पनि स्यानिटाइजर लगाउनुपर्ने, कोही व्यक्तिसँग कम्तीमा २ मिटर टाढा रहनुपर्ने, भरसक बसमा यात्रा नगर्ने, गर्नेपरे स्वास्थ्यमा न्यूनतम मापदण्ड अपनाउन समेत विज्ञले सुझाव दिनुभएको छ । मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा अधिकारीले भारतसँग सिमाना जोडिएका क्षेत्रमा सङ्क्रमित बढ्नु, भारतबाट अझै मानिस नेपाल भित्रने जस्ता गतिविधि भइरहेकाले जोखिममा नै रहेको देखाउने बताउनुभयो ।
‘लकडाउन खुल्यो अब त संक्रमण हुँदैन भनेर ढुक्क हुनुहुँदैन, साथीभाईलाई पनि संक्रमण हुनसक्छ, त्यसैले सधैँ टाढा रहने गर्नुपर्छ’, मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा अधिकारीले भन्नुभयो, ‘बाहिरबाट आएका मानिसलाई निको भयो आफूलाई पनि संक्रमण लागेर निको भइहाल्छ भनेर पनि ढुक्क हुनुहुदैन, आफूलाई सङ्क्रमण लागे घरपरिवारका वृद्ध, बालबालिकालाई सङ्क्रमण लाग्न सक्दछ ।’
मन्त्रालयले कोरोनाको महामारी र व्यवस्थित लकडाउनमा जनस्वास्थ्यका मापदण्ड–२०७७ मा सबै किसिमका जमघट र भेलामा कम्तीमा दुई मिटरको दूरी कायम गर्नुपर्ने, घर बाहिर जाँदा मास्कको प्रयोग र सार्वजनिकस्थल तथा कार्यालयले आफ्नो परिसरमा हात धुने साबुन र पानी वा स्यानीटाइजरको अनिवार्य व्यवस्था मिलाउनुपर्ने र भवन प्रवेश गर्दा अनिवार्य रुपले साबुन पानीले हात धोको वा स्यानिटाइजर प्रयोग गरेको सुनिश्चित गर्ने जस्ता सावधानी अपनाउने कुरा उल्लेख छ ।
शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालका कार्यकारी निर्देशक डा सागरराज भण्डारीले उपत्यकामा भीडभाड बढेकाले संक्रमणको जोखिम रहेको बताउनुभयो । उहाँले उपत्यकामा विदेशबाट आउने र लकडाउनमा बाहिर गएका मानिस पनि भित्र्ने क्रम बढेकोले संक्रमण बढ्ने खतरा रहेको औँल्याउनुभयो ।
केही दिनअघि मात्र उपत्यकामा समुदायस्तरमा कोभिड–१९ को सङ्क्रमण छ वा छैन भनेर अग्रपङ्क्तिमा काम गर्ने बैंक, सरकारी कार्यालयका कर्मचारी गरी करिब पाँच हजार ५०० मा गर्ने परीक्षण गर्दा तीन जनामा मात्र सङ्क्रमण देखिएको थियो ।
अस्पतालका कार्यकारी निर्देशक डा राजभण्डारी आफू बच्न र अरुलाई बचाउन पनि भीडभाड, जमघट भएको स्थानमा जान नहुने बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार बाहिर निस्केका मानिसका घरपरिवारमा वृद्ध, दीर्घ रोगी, गर्भवती महिला, बालबालिका पनि रहने हुनाले उनीहरुमा सङ्क्रमणको बढी जोखिम हुने गर्दछ ।
सार्वजनिक यातायातमा यात्रा गर्दा एक पङ्क्तिको सिटमा एक जना क्रस गरेर बस्ने व्यवस्था मिलाएर, स्यानिटाइजरको व्यवस्था गर्ने र सबैले मास्कको प्रयोग गर्नुपर्ने छ । नेपालमा १८ हजार २ सय ४१ जनामा संक्रमण देखिएको छ । यस्तै ४३ जनाको निधन भएको छ भने १२ हजार ८ सय ४० जना निको भए घर फर्किएका छन् । विश्वमा एक करोड ४० लाख ४३ हजार १ सय ७६ जनामा संक्रमण देखिएको छ । ६ लाख ३६ हजार ५ सय ९९ जनाको मृत्यु भइसकेको छ ।
